Xét nghiệm kháng thể kháng Phospholipid được chỉ định khi nào?

Hội chứng antiphospholipid là một nỗi lo đối với các chị em đang và chuẩn bị mang thai. Thông thường, đông máu là một quá trình bình thường của cơ thể. Cục máu đông giúp bịt kín các vết cắt trên thành mạch máu,. Nó giúp cơ thể không bị mất quá nhiều máu. Tuy nhiên, ở hội chứng antiphospholipid, quá nhiều máu đông có thể làm tắc nghẽn dòng chảy của máu. Trong một số trường hợp khi khám hiếm muộn, bệnh nhân được chỉ định xét nghiệm Antiphospholipid. Vậy xét nghiệm kháng thể kháng Phospholipid được chỉ định khi nào?

Ngày 20/02/2025: Một trường hợp bệnh nhân mắc hội chứng PCOS 32 tuổi sinh con khoẻ mạnh.

Ngày 18/02/2025: Phôi ngày 6 có sàng lọc phôi được không?

Ngày 19/02/2025: Bơm huyết tương giàu tiểu cầu tự thân cho trường hợp nào? 

Ngày 18/02/2025: Xét nghiệm sàng lọc dị tật thai nhi giai đoạn sớm

Kháng thể kháng phospholipid là gì?

Phospholipid được tìm thấy trong tất cả các tế bào sống và màng tế bào. Bao gồm các tế bào máu và lớp niêm mạc của mạch máu. Khi các kháng thể tấn công các phospholipid, các tế bào bị tổn thương. Tổn thương này gây ra các cục máu đông hình thành trong các động mạch và tĩnh mạch của cơ thể.

Vốn dĩ các kháng thể sinh ra để chống lại các tác nhân gây bệnh và tế bào lạ. Nhưng trong trường hợp này, các kháng thể sinh ra lại tấn công chính người bệnh. Dẫn đến kích hoạt tiểu cầu, hệ thống đông máu và cuối cùng là tạo cục máu đông trong cơ thể.

Kháng thể kháng phospholipid là kháng thể chống lại các thành phần chất béo phốt pho của màng tế bào của bạn được gọi là phospholipid. Một số protein máu liên kết với phospholipid và các phức hợp được hình thành khi protein và phospholipid liên kết. Khoảng 50% số người mắc bệnh lupus sở hữu các kháng thể này và trong khoảng thời gian hai mươi năm, một nửa số bệnh nhân lupus có một trong những kháng thể này – thuốc chống đông lupus – sẽ bị cục máu đông. Những người không mắc bệnh lupus cũng có thể có kháng thể kháng phospholipid.

Các kháng thể kháng phospholipid được thảo luận phổ biến nhất là:

• Kháng đông lupus (LA)
• Kháng thể anticardiolipin (aCL). 

Hai kháng thể này thường được tìm thấy cùng nhau, nhưng cũng có thể được phát hiện riêng lẻ ở một cá nhân.

Xét nghiệm kháng thể kháng Phospholipid được chỉ định khi nào?

Xét nghiệm kháng thể kháng Phospholipid là xét nghiệm cho biết người bệnh có mắc phải hội chứng kháng thể kháng phospholipid (APS hoặc APLS) hay không.

Hội chứng antiphospholipid là bệnh lý thuộc nhóm tự miễn. Khi mắc bệnh, các kháng thể trong hệ thống miễn dịch sẽ nhận định nhầm phospholipid là chất gây hại và tấn công. Trong khi đó phospholipid lại là thành phần tạo cấu trúc tế bào. Sự tấn công này khiến cho các tế bào bị tổn thương. Dẫn đến việc hình thành các khối máu đông ở động mạch và tĩnh mạch.

Tiêu chuẩn lâm sàng của hội chứng

Huyết khối hoặc biến chứng thai kỳ thường là dấu hiệu đầu tiên của hội chứng antiphospholipid. Tình trạng này xảy ra ở mọi lứa tuổi nhưng thường xuất hiện từ đầu đến giữa tuổi trưởng thành .

Các dấu hiệu và triệu chứng khác của hội chứng antiphospholipid ảnh hưởng đến tế bào và mạch máu bao gồm:

• Huyết khối mạch: động mạch, vi mạch, tĩnh mạch,
• Biến cố thai kỳ: Từ 3 lần hỏng thai < 10 tuần liên tiếp không giải thích được; từ 1 lần lưu thai > 10 tuần không giải thích được; với hình thái thai bình thường được chẩn đoán bằng siêu âm hoặc giải phẫu bệnh. Từ 1 lần sinh non < 34 tuần (hình thái trẻ bình thường) vì sản giật, tiền sản giật nặng hoặc suy bánh rau.
• Giảm số lượng tiểu cầu (tế bào tham gia vào quá trình đông máu),
• Thiếu hồng cầu (thiếu máu) do chúng bị phân hủy sớm (tan máu) và
• Da đổi sang màu đỏ tía (liveo reticularis) do bất thường trong các mạch máu nhỏ của da. Ngoài ra, những người mắc bệnh có thể có vết loét trên da, đau nửa đầu,
• Bệnh tim hoặc thiểu năng trí tuệ.
• Nhiều người bị hội chứng antiphospholipid cũng có các rối loạn tự miễn dịch khác như lupus ban đỏ.

Biến chứng do hội chứng antiphospholipid gây ra

Tùy thuộc vào cơ quan nào bị ảnh hưởng bởi cục máu đông và mức độ tắc nghẽn của tuần hoàn tới cơ quan đó mà xuất hiện các biến chứng khác nhau như:

• Giảm lượng máu tới thận gây suy thận.
• Giảm lượng máu tới não gây nên đột quỵ, tổn thương thần kinh vĩnh viễn như mất khả năng nói, tê liệt một phần cơ thể.
• Cục máu đông cũng có thể làm tổn thương các van tĩnh mạch khiến máu trở về tim kém, từ đó gây nên sưng mãn tính chân, thay đổi màu sắc da chân. Ngoài ra có thể gây tổn thương tim.
• Tắc mạch phổi, cao huyết áp.
• Biến chứng về sản khoa như: Sảy thai liên tiếp, thai chết lưu, thai chậm tăng trưởng, sinh non, tăng huyết áp khi mang thai, tiền sản giật, sản giật…

Những trường hợp cần được xét nghiệm kháng thể kháng phospholipid

• Tắc tĩnh mạch và/ hoặc động mạch ở người dưới 50 tuổi.
• Tắc mạch có tiền sử mắc bệnh tự miễn.
• APTT kéo dài không rõ nguyên nhân.
• Phụ nữ có biến chứng thai nghén, sảy thai, thai chết lưu không giải thích được. ASRM 2013 và ESHRE 2018 đưa ra định nghĩa hỏng thai liên tiếp là từ 2 lần hỏng thai lâm sàng (trước 20, 22 hoặc 24 tuần tùy theo khả năng nuôi sống trẻ sơ sinh non tháng của mỗi quốc gia) được xác định trên siêu âm hoặc mô bệnh học;
• Đối với bệnh nhân mắc lupus ban đỏ hệ thống, bệnh tự miễn: Nếu xét nghiệm kháng thể âm tính vẫn cần làm lại định kỳ (do có thể xuất hiện kháng thể trong tương lai).

Cách chẩn đoán người mắc hội chứng antiphospholipid

Bác sĩ có thể thực hiện xét nghiệm máu để chẩn đoán bệnh antiphospholipid. Các xét nghiệm này kiểm tra máu có bất kỳ loại kháng thể antiphospholipid nào trong số ba kháng thể: anticardiolipin, beta-2 glycoprotein I (β2GPI) và lupus anticoagulant.

Cần xét nghiệm máu hai lần để xác nhận kết quả dương tính. Do một xét nghiệm dương tính duy nhất có thể là kết quả của một đợt nhiễm trùng ngắn hạn. Xét nghiệm máu lần hai thường được thực hiện cách lần đầu tiên 12 tuần hoặc hơn.

Lưu ý: Xét nghiệm antiphospholipid dương tính và hội chứng anti-phospholipid là hoàn toàn khác nhau. Không phải cứ xét nghiệm antiphospholipid dương tính là bị hội chứng antiphospholipid . Và mức độ ảnh hưởng của chúng đến thai kỳ cũng hoàn toàn khác nhau: không phải cứ dương tính anti là nguy hiểm đến thai kỳ, nếu chỉ bị thoáng qua thì không có bằng chứng gây hại