Chẩn đoán vô sinh nam dựa vào đâu?

Vô sinh hiện nay đang trở thành một vấn đề toàn cầu. Và vô sinh nam hiện nay đang ngày càng được cả xã hội quan tâm. Trước đây khi chậm con, người ta chỉ nghĩ đến nguyên nhân do người phụ nữ. Nhiều nam giới không đi khám vì luôn cho rằng vợ mình là lý do dẫn đến không có con. Điều này vô hình đã tạo ra một áp lực đè nén lên tâm lý của người phụ nữ. Từ đó quá trình điều trị hiếm muộn của bệnh nhân trở nên khó khăn hơn. Thế nhưng hiện nay với sự phát triển của truyền thông, nhiều nam giới cởi mở hơn khi đi khám. Nhiều trường hợp sau khi thăm khám, xác định nguyên nhân hiếm muộn do vô sinh nam. Vậy chẩn đoán vô sinh nam dựa vào đâu?

Vô sinh nam là gì?

Vô sinh (infertility) được định nghĩa là tình trạng vợ chồng sau một năm chung sống, quan hệ tình dục trung bình 2-3 lần/tuần, không sử dụng bất kỳ biện pháp tránh thai nào mà người vợ vẫn chưa có thai. Thời gian đối với người vợ dưới 35 tuổi là 1 năm còn trên 35 tuổi chỉ còn 06 tháng.

>Sau chọc hút trứng noãn sẽ được xử lý như thế nào? 

>Lần đầu mang thai của bệnh nhân 41 tuổi…

Vô sinh có thể là do xuất phát từ người vợ hay người chồng hay cả chồng và vợ.

Bệnh vô sinh ở nam giới là căn bệnh được hiểu đơn giản là nó khiến người đàn ông không có khả năng sinh con. Vô sinh nam chiếm khoảng 20% các cặp vợ chồng vô sinh. Thăm dò các nguyên nhân vô sinh ở nam giới cũng rất hạn chế, xét nghiệm tinh dịch đồ gần như là thăm dò duy nhất để đánh giá khả năng sinh sản của nam giới.

Có những loại vô sinh nam nào?

• Vô sinh nam nguyên phát

Đây là tình trạng mà vợ chồng chưa từng sinh con và không sử dụng bất kì biện pháp phòng tránh nào khác. Tuy nhiên, nhiều năm liền không thể sinh được con bởi nguyên nhân chính do người nam.

• Vô sinh nam thứ phát

Đây là trường hợp cặp vợ chồng đã sinh con ít nhất 1 đến hơn 2 lần hoặc có thai nhưng động thai, sảy thai, nạo phá thai. Tuy không sử dụng bất kì biện pháp phòng tránh nào khác nhưng không thể có con. Nguyên nhân chính do người nam.

Những thói quen gây vô sinh ở nam giới

Vô sinh nam có thể đến từ nhiều nguyên nhân. Có thể là nhóm nguyên nhân bệnh lý, thói quen sinh hoạt, yếu tố di truyền.

Nhóm nguyên nhân bệnh lý:

• Giãn tĩnh mạch thừng tinh

Đây là tình trạng tĩnh mạch ở bìu bị giãn to bất thường. Tình trạng này có thể liên quan tới sự điều hòa nhiệt độ tinh hoàn, dẫn đến giảm chất lượng tinh trùng. 

>Một số vấn đề bất thường có thể xảy ra khi điều trị IVF

>Bệnh nhân sinh con khoẻ mạnh sau hai lần chuyển phôi.

• Do nhiễm trùng

Các bệnh lý nhiễm trùng gồm cả những bệnh lây lan qua đường tình dục như bệnh lậu,… Cản trở khả năng sản xuất tinh trùng, suy giảm sức khỏe tinh trùng hay gây ra tắc đường dẫn tinh khiến sự di chuyển của tinh trùng bị cản trở. 

• Vấn đề xuất tinh

Xuất tinh ngược dòng. Tình trạng này có khả năng là biến chứng của những bệnh lý tại chỗ hoặc toàn thân khác như chấn thương cột sống, phẫu thuật ở bàng quang, tuyến tiền liệt, niệu đạo, tiểu đường, dùng thuốc…

• Tắc nghẽn ống dẫn tinh

Đường dẫn tinh có khả năng bị tổn thương, tắc nghẽn do chấn thương, tai nạn, sau phẫu thuật, nhiễm trùng hay những phát triển bất thường như trong bệnh xơ nang, bệnh di truyền. Sự tắc nghẽn có thể xảy ra ở bất cứ khu vực nào, từ trong tinh hoàn, mào tinh, ống dẫn tinh, ống phóng tinh cho tới niệu đạo. Tắc ống dẫn tinh là một trong những nguyên nhân chủ yếu gây nên tình trạng nam giới bị vô sinh – hiếm muộn.

Nhóm nguyên nhân những thói quen gây vô sinh ở nam giới:

• Sử dụng chất kích thích như ma túy, uống rượu, bia quá độ, hút thuốc lá. Thói quen sử dụng cocaine hay cần sa có thể làm giảm số lượng và chất lượng tinh trùng.

• Căng thẳng: Tình trạng căng thẳng kéo dài có thể ảnh hưởng tới một số hormone cần thiết để cơ thể sản sinh tinh trùng. Nếu nam giới mắc bệnh trầm cảm nặng, khả năng sinh sản sẽ bị suy giảm. Chứng rối loạn tâm lý ở nam giới có khả năng làm rối loạn chức năng tình dục. Vì giảm ham muốn, rối loạn cương dương, xuất tinh chậm hay bị ức chế.
• Cân nặng: Tình trạng thừa cân, béo phì cũng có thể gây ảnh hưởng xấu đến khả năng sinh sản của nam giới. Như tác động trực tiếp tới tinh trùng, gián tiếp gây ra sự thay đổi hormone…
• Nghề nghiệp: Một số ngành nghề buộc nam giới phải ngồi lâu có nguy cơ gây vô sinh cao. Ngoài ra, thường xuyên làm việc trong môi trường độc hại, nhiệt độ cao; tiếp xúc những loại chất độc, hóa chất như bức xạ, thuốc trừ sâu, những loại sóng điện tử, chất thải, steroid… cũng gây ảnh hưởng xấu đến quá trình sản xuất tinh trùng, dễ bị vô sinh và hiếm muộn. 
• Chế độ ăn uống: Ăn uống không đủ dưỡng chất hay thừa dinh dưỡng, bổ sung quá nhiều món ăn chứa chất béo có hại, những loại đồ ăn cay nóng, thực phẩm đóng hộp, đồ ăn chứa nhiều dầu mỡ… cũng gây tác động tiêu cực đến sức khỏe sinh sản của nam giới.

Nhóm nguyên nhân di truyền:

Sự bất thường của nhiễm sắc thể. Đây là một trong nguyên nhân vô sinh nam phổ biến gây ra tình trạng vô sinh ở nam giới. Trong quá trình thụ thai, sự đột biến hay rối loạn về nhiễm sắc thể có thể khiến nội tiết tố thay đổi, gây ra tình trạng vô sinh, hiếm muộn ở nam giới. Tỷ lệ vô sinh, hiếm muộn do di truyền ở nam giới thường cao hơn nữ giới. 

Chẩn đoán vô sinh nam dựa vào đâu?

Một số tình trạng thường gặp trong vô sinh nam

• Số lượng và chất lượng tinh trùng không đảm bảo, hình dạng bất thường và độ di động kém.
• Bệnh nhân vô tinh do tắc: quá trình sinh tinh diễn ra bình thường nhưng không xuất tinh được ra ngoài do tắc ống dẫn tinh, tắc trong tinh hoàn, mào tinh…
• Bệnh nhân vô tinh không do tắc: mắc hội chứng Klinefelter, mất đoạn AZF, Hội chứng Kallmann, không có tinh hoàn, tinh hoàn ẩn, tinh hoàn không sản xuất được tinh trùng sống, tinh hoàn không sản xuất được tinh trùng trưởng thành hoàn toàn, teo tinh hoàn sau khi bị quai bị,… 
• Mắc bệnh lý như: giãn tĩnh mạch thừng tinh, có kháng thể kháng tinh trùng, rối loạn cương…

Chẩn đoán

Khi đang mong con, hai vợ chồng nên đến các cơ sở chuyên khoa thăm khám càng sớm càng tốt. Chẩn đoán vô sinh ở nam giới có thể được thực hiện bằng các xét nghiệm dứoi đây:

• Xét nghiệm tinh dịch đồ: Phân tích tinh dịch về chất lượng và số lượng tinh trùng với điều kiện bạn nam kiêng xuất tinh 3 – 5 ngày. 
• Khám lâm sàng tổng quát và khai thác tiền sử bệnh. Kiểm tra tinh hoàn, dương vật, khai thác các thói quen tình dục, tiền căn bệnh mãn tính, chấn thương hoặc phẫu thuật có thể ảnh hưởng đến khả năng sinh sản.

>Em bé Hà Đan đáng yêu đến từ Ninh Bình

>Một số lưu ý khi viết đơn từ hoàn thiện hồ sơ điều trị hiếm muộn tại Viện.

Ngoài ra, bác sĩ có thể đề nghị bổ sung các xét nghiệm để giúp xác định nguyên nhân gây vô sinh trong một số trường hợp kết quả tinh dịch đồ hoặc khám tổng quát bất thường. Các xét nghiệm này có thể bao gồm:

• Xét nghiệm nội tiết: Testosterone, LH, FSH, prolactin… những hormone do tuyến yên, vùng dưới đồi và tinh hoàn sản xuất đóng vai trò quan trọng trong quá trình phát triển tình dục và sản xuất tinh trùng…
• Siêu âm bìu, sinh thiết tinh hoàn, MRI – Xét nghiệm di truyền nếu cần.

Các phương pháp điều trị vô sinh nam tại Viện Mô phôi

Xuất phát từ nguyên nhân, phương pháp điều trị cho mỗi nhóm vô sinh nam sẽ khác nhau. Mỗi phương pháp sẽ được áp dụng cụ thể trên từng tình trạng của bệnh nhân.

Điều trị bệnh lý ảnh hưởng đến chức năng tình dục

Nam giới mắc các bệnh lý như rối loạn nội tiết, rối loạn chuyển hóa, suy sinh dục… có thể ảnh hưởng đến chức năng tình dục, gặp các vấn đề như rối loạn cương, xuất tinh sớm… khiến việc giao hợp không được suôn sẻ, giảm tỷ lệ mang thai tự nhiên. Bác sĩ có thể chỉ định dùng thuốc để cải thiện tình trạng này.

Thuốc và liệu pháp hormone

Để kích thích hoạt động của tinh hoàn, đặc biệt với trường hợp suy sinh dục do suy giảm gonadotropin, bác sĩ có thể dùng nội tiết tố để điều trị tình trạng bất thường sinh tinh do rối loạn chứng năng vùng dưới đồi-tuyến yên. Với bệnh nhân có prolactin máu cao có thể dùng thuốc bromocriptin để điều trị.

Điều trị ngoại khoa khi có chỉ định  

Việc can thiệp bằng các phương pháp phẫu thuật sẽ được áp dụng để giải quyết một số vấn đề của người bệnh do các nguyên nhân như: 

• Giãn tĩnh mạch thừng tinh
• Vô tinh do bế tắc trong tinh hoàn
• Vô tinh do bế tắc trong mào tinh
• Ống dẫn tinh bị tắc 
• Mở rộng lồi tinh hoặc cổ túi tinh

Các kỹ thuật hỗ trợ sinh sản

Trong một số trường hợp nếu các biện pháp phía trên không phát huy hiệu quả, bệnh nhân sẽ được chỉ định một số kỹ thuật thu tinh trùng. Để phục vụ cho các biện pháp hỗ trợ sinh sản như bơm tinh trùng IUI, tiêm tinh trùng vào bào tương noãn, bác sĩ tiến hành các phương pháp hỗ trợ sinh sản như sau:

• Chọc hút lấy tinh trùng từ mào tinh qua da (PESA)
• Phẫu thuật vi phẫu lấy tinh trùng từ mào tinh  (MESA)
• Phẫu thuật lấy tinh trùng từ tinh hoàn (TESE)
• Phẫu thuật vi phẫu lấy tinh trùng từ tinh hoàn (Micro-TESE)

Tinh trùng sau khi thu được sẽ được thực hiện các phương pháp hỗ trợ sinh sản.