Nang trứng và noãn có khác nhau không?

Chọc hút trứng là giai đoạn vô cùng quan trọng khi điều trị thụ tinh trong ống nghiệm. Sau khoảng 10-12 ngày kích trứng, bệnh nhân sẽ được hẹn lịch chọc hút. Trong quá trình kích trứng, bệnh nhân được hẹn lịch siêu âm đánh giá sự phát triển của nang trứng. Vậy nang trứng và noãn có khác nhau không? Vì sao trong một số trường hợp số noãn chọc hút có sự chênh lệch với trên siêu âm? Dưới đây Viện Mô phôi cung cấp một số thông tin quan trọng về nang trứng và noãn.

Nang trứng và noãn có khác nhau không?

Nang trứng là gì?

Nang trứng là một tế bào có kích thước lớn nhất trong cơ thể. Một bé gái từ khi sinh ra đã có một lượng trứng hữu hạn trong cơ thể. Vào thời điểm sinh, bé gái có khoảng 1 triệu nang noãn ở 2 buồng trứng. Đến tuổi dậy thì, 2 buồng trứng chỉ còn khoảng 300.000 – 500.000 nang noãn. Sau đó các nang noãn không tăng số lượng mà chỉ giảm dần theo chu kỳ kinh nguyệt.

Nang mang vật chất di truyền, được cấu tạo bởi ba phần. Sự phát triển của nang noãn là quá trình phát triển từ một nang nguyên thủy lần lượt trải qua các giai đoạn: Nang sơ cấp, thứ cấp, có hốc, cuối cùng trở thành một nang tiền rụng trứng.

Trong buồng trứng của người phụ nữ luôn có các nang noãn ở các giai đoạn khác nhau bởi quá trình này diễn ra liên tục và chồng lên nhau. 120 ngày là thời gian cho 1 quá trình trưởng thành của một nang trứng. Đây là sự phát triển của nang noãn.

Ở mỗi giai đoạn nang nguyên thủy, nang sơ cấp, thứ cấp, có hốc đến khi trở thành nang tiền rụng trứng thì noãn nang có một cấu trúc khác nhau với các hình dạng khác nhau nhưng đều đủ các thành tố:

• Nhân (mang vật chất di truyền)
• Nguyên sinh chất ( khoang chứa dịch, các tb quanh noãn)
• Màng ngoài (tế bào vỏ trong, vỏ ngoài, các lớp tế bào hạt, màng đáy, hệ thống lưới mao mạch)

Khi siêu âm nang noãn, hình ảnh trên siêu âm sẽ phản ánh số lượng nang thứ cấp đi vào giai đoạn kinh nguyệt, nói cách khác, đây là số lượng nang phát triển thành nang tiền rụng trứng có thể phát triển vượt trội và phóng thích tế bào noãn. Số lượng nang noãn thường phụ thuộc vào độ tuổi của người phụ nữ khi càng lớn tuổi sẽ có ít nang hơn so với phụ nữ trẻ tuổi.

Noãn là gì?

Noãn hay còn gọi là tế bào trứng, là tế bào sinh sản của nữ giới.

Một noãn bình thường hình cầu phải có các đặc điểm sau:

• Đường kính khoảng 120 μm
• Tế bào chất đồng nhất, không có vật thể lạ bên trong
• Một thể cực duy nhất, đồng nhất
• Khoang PVS nhỏ, chỉ trong khu vực của thể cực
• Màng Zona Pellucida (ZP) đồng nhất có độ dày phù hợp.

> Micro-TESE áp dụng cho trường hợp nào?

>Sau chuyển phôi nên kiêng gì?

Sự hiện diện của thể cực đầu tiên ở noãn cho thấy noãn đã trưởng thành về nhân và thích hợp cho quá trình thụ tinh.

Đối với các trường hợp điều trị IVF, sau khi chọc trứng, chuyên viên phôi học sẽ tiến hành lọc rửa noãn. Noãn trưởng thành là những noãn có khả năng thụ tinh với tinh trùng. Một số noãn non không thể sử dụng để thực hiện tiêm tinh trùng vào bào tương noãn. 

Hình thái bất thường của noãn

Hiện nay, tại Viện Mô phôi chất lượng noãn thường được đánh giá chủ yếu dựa trên các đặc điểm hình thái bên ngoài. Có khoảng 60 – 70% noãn sau chọc hút có mang ít nhất một đặc điểm bất thường. Những bất thường về hình thái noãn được phân thành hai loại:

• Bên trong tế bào chất (Ví dụ: không bào, thể vùi, mạng lưới nội chất trơn, độ mịn bào tương)
• Bên ngoài tế bào chất (Ví dụ: các bất thường ở màng ZP, khoang PVS rộng, sự phân mảnh thể cực và hình dạng noãn bất thường).

Tại sao cần phải kích thích buồng trứng khi làm thụ tinh trong ống nghiệm?

Thuốc kích trứng là một loại thuốc nội tiết, có tác dụng giúp trứng phát triển khỏe mạnh đến giai đoạn trưởng thành. Sau đó trứng trưởng thành rồi rụng xuống. Thuốc sẽ giúp kích thích nang trứng, thu được nhiều noãn trưởng thành, tăng tỷ lệ thụ thai và thành công.

Hiện thuốc kích thích buồng trứng có 2 dạng: dạng uống hoặc dạng tiêm. Tùy vào bệnh lý cụ thể và phác đồ điều trị mà bác sĩ sẽ chỉ định người bệnh sử dụng dạng thuốc phù hợp.

Tiêm kích trứng là kỹ thuật sử dụng thuốc nội tiết bằng đường tiêm. Mục đích nhằm đẩy mạnh quá trình phát triển của trứng đến giai đoạn trưởng thành, sau đó chín và rụng. Đến khi nang trứng trưởng thành, trứng đạt đủ các tiêu chuẩn về kích thước và nội tiết, bác sĩ sẽ chỉ định tiêm hCG (còn gọi là mũi tiêm rụng trứng) để giúp trứng rụng.

Thời điểm tiêm kích trứng

Sau khi có kết quả khám ban đầu, bác sĩ điều trị sẽ xác định được tình trạng sức khỏe, bệnh lý hiện tại của bệnh nhân. Từ đó tư vấn và hướng dẫn phác đồ điều trị cụ thể.

>Tại sao người mắc bệnh Hemophilia chảy máu lâu hơn người khác?

>Nang cơ năng buồng trứng có nguy hiểm không?

Thông thường, thời điểm thực hiện sẽ bắt đầu vào ngày 2 hoặc ngày 3 của chu kỳ kinh nguyệt nếu sức khỏe bệnh nhân thuận lợi.

Tại sao cần kích thích buồng trứng?

Bình thường mỗi chu kỳ kinh nguyệt sẽ có rất nhiều nang trứng đi vào tiến trình chiêu mộ. Tuy nhiên, chỉ có duy nhất một nang noãn trong buồng trứng phát triển phát triển vượt trội và rụng xuống. Các nang còn lại sẽ bị thoái hóa.

Khi giao hợp, noãn nếu gặp được tinh trùng sẽ hình thành phôi thai. Trong một chu kỳ kinh nguyệt, khả năng một phôi làm tổ và phát triển tiếp tục chỉ khoảng 5% đến 20%. Tùy theo độ tuổi của người phụ nữ. 

Đa số phụ nữ hiếm muộn đều gặp phải tình trạng rối loạn phóng noãn. Đây là hiện tượng noãn không được phóng ra khỏi nang trứng theo một chu kỳ nhất định, trứng rụng không đều đặn gây ra rối loạn kinh nguyệt, khó có thai.

Kích trứng chính là một trong những yếu tố chính quyết định tỷ lệ thành công của các ca IVF. Sử dụng thuốc kích trứng nhằm tăng khả năng thành công khi điều trị hiếm muộn. Với mục đích làm tăng nội tiết tố trong cơ thể để thu được nhiều nang noãntrưởng thành. Từ đó giúp tăng khả năng thu được nhiều phôi, tăng cơ hội thành công cho bệnh nhân.

Kích trứng trong điều trị thụ tinh trong ống nghiệm

Phương pháp thụ tinh trong ống nghiệm khá phức tạp, đòi hỏi các cặp đôi phải bỏ ra chi phí khá lớn để thực hiện. Vì vậy để gia tăng tỷ lệ thành công, bệnh nhân sẽ được sử dụng thuốc kích thích buồng trứng dạng tiêm. Các trường hợp dưới đây sẽ được chỉ định tiến hành IVF:

• Bất sản ống dẫn tinh;
• Tinh trùng yếu nặng;
• Người vợ đã lớn tuổi;
• Người vợ bị suy buồng trứng sớm;
• Người chồng không có tinh trùng;
• Buồng trứng giảm dự trữ;
• Tắc/ứ dịch hai vòi trứng
• Đã từng thực hiện bơm tinh trùng nhiều lần (3 lần trở lên) nhưng không đạt hiệu quả.

Tiêm kích trứng IVF khoảng bao nhiêu ngày?

Sau khi có kết quả khám ban đầu, bác sĩ điều trị sẽ xác định được tình trạng sức khỏe của bệnh nhân. Từ đó tư vấn và hướng dẫn phác đồ điều trị cụ thể. Thường tiêm bắt đầu vào ngày 2, 3 của chu kỳ kinh nguyệt nếu sức khỏe bệnh nhân thuận lợi. Quá trình này kéo dài khoảng 10 – 12 ngày tùy mỗi bệnh nhân.

Khi đã có được số lượng nang trứng đạt yêu cầu, bác sĩ sẽ tiến hành tiêm 1 mũi hCG. Mũi này để kích thích trứng trưởng thành. Khoảng 36H sau tiêm mũi trưởng thành noãn, bệnh nhân sẽ được chọc noãn.

 

Bước chọc hút noãn sẽ được tiến hành để lấy các noãn đạt yêu cầu từ cơ thể người phụ nữ. Khi người vợ chọc hút noãn thì đồng thời người chồng cũng lấy mẫu tinh dịch để tạo phôi. Sau đó noãn sẽ thụ tinh với tinh trùng của chồng trong môi trường ống nghiệm. Sau 3 ngày (không tính ngày chọc noãn), bệnh nhân sẽ được báo số phôi ngày 3 và những thông tin cần thiết về phôi của mình.

Quy trình chọc hút noãn

Chọc hút noãn là một công đoạn trong thụ tinh ống nghiệm (IVF), được thực hiện bằng cách hút lấy tế bào trứng đã trưởng thành từ buồng trứng của một người phụ nữ qua ngả âm đạo dưới hướng dẫn siêu âm. Quy trình này tại Viện Mô phôi lâm sàng Quân đội luôn được thực hiện bởi một ekip gồm bác sĩ chọc hút, bác sĩ siêu âm, bác sĩ gây mê, các điều dưỡng và Labo – các chuyên viên phôi học. 

Quy trình chọc hút noãn:

• Bước 1:  Đặt người bệnh nằm tư thế phụ khoa. Lập đường truyền tĩnh mạch, theo dõi nhịp tim và huyết áp. Giảm đau cho bệnh nhân bằng gây mê, hoặc gây tê tại chỗ kết hợp tiền mê. 
• Bước 2:  Lau sạch âm hộ, mở mỏ vịt, lau sạch âm đạo bằng nước muối sinh lý. 
• Bước 3: Đưa đầu dò siêu âm vào âm đạo, đánh giá số lượng nang noãn, khả năng tiếp cận của đầu dò với buồng trứng. 
• Bước 4: Gắn kim chọc hút vào bơm tiêm (hoặc gắn vào máy hút noãn), tráng kim và bơm tiêm bằng môi trường nuôi cấy. Tiến hành chọc và hút noãn từng nang một và từng bên buồng trứng
• Bước 5: Chuyển dịch nang hút được vào trong lab để nhặt noãn (quy trình thu nhặt noãn). Kiểm tra lại để đảm bảo không bị chảy máu trong.

Tại sao trong một số trường hợp số nang noãn trên siêu âm và số noãn thu được có sự khác biệt?

Đây là một trong những thắc mắc của bệnh nhân khi điều trị thụ tinh trong ống nghiệm. 

Nang trứng và noãn là hai khái niệm khác nhau. Nang trứng là nơi chưa noãn. Tuy nhiên trong một số trường hợp là nang trứng trống, không chứa noãn bên trong. Một số nang là rỗng hoặc không có trứng bên trong dù có kích thước lớn trên siêu âm. Siêu âm chỉ thấy hình ảnh dịch trong nang, không thể xác định được chắc chắn có noãn hay không. Bên cạnh đó, một số nang noãn có thể bị vỡ trước khi tiến hành chọc hút. Chính vì vậy, những nang đã vỡ cũng không thể thu được noãn.

Trong một số trường hợp chọc hút được noãn non, những noãn này cũng không thể thụ tinh. Tuy nhiên, nếu những noãn này trưởng thành muộn trong quá trình nuôi cấy thì vẫn có thể thực hiện tạo phôi cho chúng.