Hình dạng tinh trùng có ảnh hưởng gì đến kết quả ICSI?

Hiện nay, vô sinh ở nam giới đang ngày càng được quan tâm. Nguyên nhân từ yếu tố nam giới chiếm gần 50% các trường hợp vô sinh, chủ yếu do chất lượng tinh dịch kém. Kể từ khi ra đời đến nay, kỹ thuật ICSI đã giúp nhiều nam giới được làm cha sinh học. Hiện nay, tinh trùng của nam giới đang có sự suy giảm về chất lượng và số lượng. Một trong số bất thường thường gặp đó là bất thường về hình dạng. Vậy những trường hợp nào được chỉ định ICSI? Hình dạng tinh trùng có ảnh hưởng gì đến kết quả ICSI?

Chất lượng tinh trùng bị ảnh hưởng bởi những yếu tố nào?

Tinh trùng là gì?

Tinh trùng là tế bào sinh sản của cánh mày râu. Chúng mang hình hài của những con nòng nọc. Được cấu tạo bởi 3 bộ phận chính là đầu, thân và đuôi. Tinh hoàn có chức năng sản xuất tinh trùng và tinh dịch chính là nơi bao bọc và nuôi dưỡng chúng.

Chất lượng tinh trùng bị ảnh hưởng bởi những yếu tố nào?

Bệnh lý

Giãn tĩnh mạch thừng tinh làm suy giảm chất lượng tinh trùng.
Nhiễm trùng. Một số tình trạng nhiễm trùng có thể gây ảnh hưởng đến quá trình sản xuất tinh trùng hay tạo ra sẹo cản trở trên đường vận chuyển tinh trùng (cản trở cơ học). Các trường hợp viêm nhiễm như viêm mào tinh hoàn, viêm tinh hoàn và các bệnh lây truyền qua đường tình dục (lậu, HIV…)
Bệnh tự miễn. Nguyên nhân này hiếm khi xảy ra. Đây là tình trạng kháng thể tấn công và tiêu diệt tinh trùng của cơ thể.
Khối u có khả năng gây mất cân bằng nội tiết tố, ảnh hưởng đến cơ quan sinh sản của nam giới. Ngoài ra, quá trình điều trị khối u cũng có thể gây ảnh hưởng đến khả năng sinh sản của đàn ông.
Mất cân bằng nội tiết tố. Nội tiết tố là thành phần không thể thiếu trong quá trình sản xuất tinh trùng. Vì thế, sự mất cân bằng nội tiết tố có thể gây tổn hại đến quá trình sản xuất tinh trùng.
Một số loại thuốc điều trị có khả năng gây hại đến quá trình sản xuất tinh trùng, khiến khả năng sinh sản của nam giới bị suy giảm.
Một số nguyên nhân khác: Dị tật bẩm sinh, rối loạn di truyền… có khả năng ảnh hưởng đến khả năng sinh sản của nam giới.

Môi trường

Hóa chất công nghiệp. Tình trạng phơi nhiễm kéo dài với thuốc trừ sâu, thuốc diệt cỏ,… Có thể gây tác động tiêu cực lên tinh trùng.
Kim loại nặng: Phơi nhiễm với chì và những kim loại nặng khác là một trong những nguyên nhân gây vô sinh nam.
Tia xạ: Phơi nhiễm với tia xạ có khả năng làm giảm hay mất hoàn toàn khả năng sinh tinh. Để phục hồi, nam giới có thể mất đến vài năm.

Hình dạng tinh trùng là gì?

Hình dạng tinh trùng hay còn gọi là hình thái tinh trùng. Hình thái tinh trùng sẽ đề cập đến hình dạng của tinh trùng khi được nhìn dưới kính hiển vi. Cụ thể là nhìn vào hình dạng của đầu tinh trùng và kích thước của tinh trùng. Hình dạng đầu của tinh trùng rất quan trọng, vì nó ảnh hưởng đến khả năng hòa tan bề mặt bên ngoài của trứng và thụ tinh của tinh trùng.

Hình dạng bình thường của tinh trùng như thế nào?

Đầu hình bầu dục có gọng nhẵn
Đầu rộng từ 2,5 đến 3,5 μm và dài 5 đến 6 μm
Đầu acrosome cơ quan chứa enzyme có tác dụng giúp tinh trùng xâm nhập vào trong trứng. Nó có độ bao phủ từ 40 đến 70 phần trăm đầu tinh trùng
Phần giữa của tinh trùng (đoạn giữa đầu và đuôi) phải có chiều dài tương đương với đầu nhưng mảnh hơn nhiều
Đuôi không cuộn, dài 45 μm nên mỏng hơn đầu và giữa của tinh trùng
Không có khuyết tật đầu hoặc đuôi.

Tất cả những hình thái khác của tinh trùng đều được xếp vào hiện tượng tinh trùng dị dạng.

Theo tiêu chuẩn của WHO vào năm 2021, tỷ lệ các tinh trùng dị dạng nếu ở mức 4% thì nam giới không bị tinh trùng dị dạng. Tuy nhiên, nếu như con số này cao hơn 4%, khả năng sinh sản của nam giới có thể gặp vấn đề và vì vậy, bạn cần được kiểm tra để có kết quả chính xác.

Hình dạng bất thường của tinh trùng

Các dạng hình thái của tinh trùng dị dạng bao gồm:

Đầu bất thường: tinh trùng có đầu lớn hoặc đầu nhỏ hoặc không có đầu, có ít acrosome.
Bất thường cổ và thân tinh trùng. Thân xoắn, cong, hoặc kích thước bất thường như cổ hoặc thân không đối xứng, quá dày hoặc quá mỏng.
Đuôi bất thường: thường có đuôi ngắn, hoặc có nhiều hơn 1 đuôi, hoặc tồn tại các hạt tế bảo nhỏ phía sau đuôi.

Tinh trùng có hình dạng bình thường mới có khả năng di chuyển tốt. Do đó, không có gì lạ khi tinh trùng dị dạng thường đi cùng với khả năng di động kém. Tinh trùng có hình dạng lạ và không thể di chuyển tốt thì không thể thụ tinh với trứng. Hơn nữa, tinh trùng khuyết tật có mã gen không hoàn chỉnh có thể tăng nguy cơ sẩy thai và gây dị tật bẩm sinh ở trẻ.

Dấu hiệu nhận biết tinh trùng có hình thái bất thường

Tinh dịch loãng, xuất tinh ít. Nếu tinh dịch loãng như nước vo gạo, không có độ dính nhớt như bình thường hoặc tinh dịch xuất ra quá ít thì đây có thể là dấu hiệu cho thấy có sự bất thường về số lượng và chất lượng tinh trùng.
Tinh trùng vón cục, hay tinh dịch vón cục. Tình trạng tinh dịch không ở trạng thái lỏng sệt mà lại bị vón thành cục nhỏ màu trắng bóp thấy mịn, đồng thời xuất hiện những hạt nhỏ li ti trong chất dịch.
Tinh trùng bất thường về màu sắc. Tinh dịch bình thường có màu trắng xám. Những thay đổi trong màu sắc tinh dịch có thể là dấu hiệu cho biết tinh trùng bất thường, chẳng hạn như tinh dịch có màu vàng, xanh lục, màu nâu…

Nguyên nhân gây ra tình trạng bất thường hình dạng của tinh trùng

Yếu tố nội sinh:

Tuổi tác: Khi nam giới lớn tuổi, nồng độ hormone nam (testosterone) có xu hướng suy giảm. Các nghiên cứu chỉ ra rằng sau 40 tuổi, testosterone giảm khoảng 1-2% mỗi năm. Sự suy giảm này không chỉ ảnh hưởng đến hình thái tinh trùng mà còn gây ra các vấn đề về sinh lý như rối loạn cương dương, xuất tinh sớm, giảm ham muốn tình dục, và ảnh hưởng đến chất lượng tinh trùng.
Quá trình oxy hóa: Các gốc tự do có thể tấn công tế bào tinh trùng, gây hư hại cấu trúc và dẫn đến hình thái bất thường. Điều này có thể là nguyên nhân làm tăng tỷ lệ tinh trùng dị dạng.
Bệnh đái tháo đường tuýp 2: Nam giới mắc bệnh này có nguy cơ cao hơn trong việc gặp phải tình trạng tinh trùng dị dạng do những ảnh hưởng của bệnh lên hệ thống sinh sản.

Yếu tố ngoại sinh

Tiếp xúc với độc chất. Hóa chất công nghiệp, thuốc trừ sâu, thuốc diệt cỏ, môi trường ô nhiễm, nhiễm độc kim loại nặng… làm thay đổi cấu trúc tinh trùng.
Bệnh lý nam khoa. Viêm nhiễm, giãn tĩnh mạch thừng tinh, tinh hoàn ẩn, chấn thương tinh hoàn…
Tiếp xúc với nguồn nhiệt cao: thói quen đặt laptop trên đùi, tắm nước nóng, mặc quần lót quá chật…
Lối sống thiếu lành mạnh: Thiếu ngủ, thường xuyên thức khuya, căng thẳng kéo dài, sử dụng rượu bia, thuốc lá, chất kích thích… là những tác nhân ảnh hưởng nghiêm trọng đến số lượng, chất lượng tinh trùng do tế bào Leydig tham gia hoạt động sản xuất nội tiết tố nam testosterone bị tổn thương.
Chế độ dinh dưỡng không đủ dưỡng chất

Hình dạng tinh trùng có ảnh hưởng gì đến kết quả ICSI?

ICSI hay còn gọi là tiêm tinh trùng vào bào tương noãn, là phương pháp tiêm trực tiếp tinh trùng vào noãn để tạo phôi. Hiện nay ICSI là phương pháp hỗ trợ sinh sản được triển khai rộng rãi trên toàn thế giới với tỷ lệ thành công cao và được áp dụng trong nhiều chỉ định khác nhau trong điều trị vô sinh.

eebbdd391903a85df112 — *Tại Viện Mô phôi, ICSI được thực hiện trên hầu hết bệnh nhân điều trị IVF.*

Tinh trùng dị dạng có thể ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng phôi. Khi có tinh trùng dị dạng phần đầu gây ảnh hưởng không gian lưu trữ vật chất di truyền của người cha. Về còn lại, tinh trùng dị dạng chỉ ảnh hưởng đến khả năng di chuyển của tinh trùng. Khi tiêm ICSI, tinh trùng sẽ được lựa chọn là tinh trùng có hình thái và di động tốt nhất.

Chất lượng phôi phụ thuộc chủ yếu vào chất lượng của tinh trùng và noãn. Về về mặt lý thuyết, chỉ cần tinh trùng chứa đầy đủ thông tin di truyền và kết hợp với noãn bình thường, quá trình tạo phôi sẽ không bị ảnh hưởng bởi hình thái bất thường của tinh trùng.