Tinh trùng không có acrosome ảnh hưởng gì đến quá trình thụ tinh?

Tinh trùng được gọi là tế bào sinh sản của nam giới. Chất lượng và số lượng tinh trùng giữ vai trò vô cùng quan trọng đối với khả năng sinh sản của nam giới. Tinh trùng được cấu tạo gồm các phần như đầu, thân và đuôi. Trong đó đầu tinh trùng chứa enzyme acrosome giúp định hướng cho tinh trùng tìm được noãn và thụ thai. Trên thực tế có những trường hợp gặp phải tình trạng đầu tinh trùng không có hoặc có ít acrosome. Điều này sẽ ảnh hưởng đến quá trình thụ tinh của tinh trùng. Vậy tinh trùng không có acrosome ảnh hưởng gì đến quá trình thụ tinh?

Cấu tạo của tinh trùng bình thường

Tinh trùng là gì?

Tinh trùng là tế bào sinh sản của nam giới. Chúng mang hình hài của những con nòng nọc được cấu tạo bởi 3 bộ phận chính là đầu, thân và đuôi. Tinh hoàn có chức năng sản xuất tinh trùng và tinh dịch chính là nơi bao bọc và nuôi dưỡng chúng.

tinh trung khong co acrosome2 — *Cấu tạo tinh trùng.*

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) về tiêu chí đánh giá chất lượng tinh dịch đồ, tinh trùng được gọi là bình thường khi:

Đầu trơn láng, đường nét đều đặn, hình bầu dục.
Vùng cực đầu rõ ràng, chiếm 40-70% thể tích vùng đầu và không được chứa không bào lớn hơn 4% thể tích đầu.
Không có quá 2 không bào nhỏ và không chiếm quá 20% đầu tinh trùng.
Vùng phía sau cực đầu không chứa không bào nào.
Phần đuôi phải thẳng, đều, thon hơn phần giữa, không cuộn, và dài khoảng 45μm, không có dấu hiệu bị gãy đuôi.

Vai trò của tinh trùng

Tinh trùng kết hợp với tế bào trứng để tạo thành hợp tử. Tuy nhiên, chỉ có 1 tinh trùng khỏe nhất mới có thể kết hợp với noãn và thụ tinh.

Tinh trùng quyết định giới tính của con là trai hay gái. Bởi tế bào trứng luôn mang nhiễm sắc thể X. Trong khi đó tinh trùng có thể mang nhiễm sắc thể X hoặc Y. Khi nhiễm sắc thể X của tinh trùng kết hợp với trứng thì thai nhi là con gái (XX), còn khi nhiễm sắc thể Y của tinh trùng kết hợp với trứng thì thai nhi là con trai (XY).

Tinh trùng không có acrosome là gì?

Acrosome là gì?

Acrosome là một cấu trúc ở vùng đầu tinh trùng, chiếm từ 40-70% thể tích vùng đầu. Cực đầu có nguồn gốc từ thể Golgi. Đây là nơi chứa những enzyme thủy phân quan trọng như acrosin, hyaluronidase, proacrosin… Acrosome giúp cho tinh trùng có thể xâm nhập qua lớp tế bào cumulus và xuyên qua màng trong suốt để vào trong noãn. Acrosome được chia thành 3 phần (acrosome, xích đạo, sau acrosome) và có hai lớp màng, màng ngoài nằm ngay dưới màng bào tương của tinh trùng, còn màng trong áp sát vào màng nhân tinh trùng, nơi chứa các thông tin di truyền của tinh trùng.

Acrosome được hình thành từ sự biệt hóa của thể Golgi thông qua quá trình biệt hóa của tinh trùng đoạn gồm 4 pha:

Pha Golgi,
Pha Cap,
Pha Acrosome,
Pha trưởng thành.

Các bất thường về acrosome của tinh trùng

Theo tiêu chuẩn đánh giá tinh dịch đồ của Tổ chức Y tế Thế giới (World Health Organization – WHO) 2021, tinh trùng có acrosome bình thường có kích thước khoảng từ 40-70% thế tích vùng đầu. Những bất thường ở vùng acrosome bao gồm:

Nhiều không bào trong acrosome: có từ 2 không bào trở lên và chiếm lớn hơn 20% thể tích acrosome
Ít acrosome: có thể tích acrosome chiếm nhỏ hơn 40% thể tích đầu tinh trùng), là một trong những tình trạng bất thường được ghi nhận phổ biến.
Không acrosome: là dạng nặng nhất của bất thường acrosome, và dạng nghiêm trọng nhất của nó là tinh trùng đầu tròn.
Trường hợp đặc biệt là tinh trùng đầu tròn không có acrosome.

Nguyên nhân dẫn đến tình trạng tinh trùng không có acrosome

Acrosome có vai trò quan trọng quyết định đến chất lượng tinh trùng. Một số nghiên cứu đã xác định nguyên nhân di truyền gây ra các bất thường về acrosome ở tinh trùng. Ví dụ như tinh trùng đầu tròn, ít hoặc không acrosome. Tuy nhiên, nguồn gốc chính xác của bất thường về tinh trùng nhiều acrosome ở người vẫn chưa được rõ ràng. Những nghiên cứu về nhiều acrosome vẫn còn hạn chế.

Hiện nay có khoảng hơn 16 gene liên quan đến quá trình hình thành acrosome. Và hình dạng đầu tinh trùng được nghiên cứu trên mô hình động vật. Những nghiên cứu trên người cho thấy các gen liên quan đến sự bất thường acrosome ở người bao gồm:

SPATA16: tham gia vào bước đầu quá trình hình thành acrosome. Cụ thể gen này mã hóa protein có mặt trong PAGs giúp các nhận biết gắn vào nhằm định hướng PAGs tập hợp lại di chuyển đúng đến vùng nhân
PICK: protein vận chuyển được mã hóa bởi gene PICK1.
SPACA1. Mã hóa protein tương tác với ACTL7A (một thành phần quan trọng trong phức hợp acrosome – acrophlaxome) giúp acrosome định vị và gắn lên màng acrophlaxome trên nhân tinh trùng.
DPY19L2. Mã hóa các protein có chức năng liên kết acrosome gắn trên acrophlaxome và vùng nhân lại với nhau. Giúp cho acrosome được cố định và bao phủ đầu của tinh trùng.

Tinh trùng không có acrosome ảnh hưởng gì đến quá trình thụ tinh?

Các nghiên cứu của các tác giả cho thấy tinh trùng bất thường acrosome ảnh hưởng đến kết quả điều trị IVF. Tinh trùng dị dạng là hiện tượng khá phổ biến từ nam giới có khả năng sinh sản cho đến nam giới vô sinh.

Cho đến thời điểm hiện tại những nghiên cứu về nguồn gốc tinh trùng dị dạng vẫn còn hạn chế. Hầu hết các dữ liệu thu thập được cho đến nay chỉ ra rằng tinh trùng bất thường acrosome và không bào đều ảnh hưởng kết quả điều trị IVF như:

Quá trình thụ tinh,
Sự phát triển của phôi thai,
Quá trình mang thai và sẩy thai sau điều trị.

eebbdd391903a85df112 — *Tiêm tinh trùng vào bào tương noãn.*

Vì vậy việc lựa chọn tinh trùng trong ICSI đóng vai trò rất quan trọng. Khi thực hiện ICSI nên loại bỏ những tinh trùng bất thường acrosome và không bào lớn nhằm mang lại hiệu quả điều trị cao nhất cho bệnh nhân.