Nguyên nhân nào dẫn đến phôi có chất lượng kém?

Chất lượng phôi đóng vai trò rất quan trọng đến tỷ lệ thành công khi điều trị IVF. Khi niêm mạc đẹp nhưng chất lượng phôi không tốt cũng ảnh hưởng rất lớn đến tỷ lệ thành công. Có nhiều trường hợp điều trị thụ tinh trong ống nghiệm tạo được nhiều phôi tốt hơn mong đợi. Nhưng cũng có những trường hợp tạo ra phôi chất lượng kém. Hiện nay, các trung tâm hỗ trợ sinh sản tiến hành đánh giá phôi chủ yếu qua hình ảnh. Đây là phương pháp phổ biến, không xâm lấn, an toàn cho phôi. Vậy nguyên nhân nào dẫn đến phôi có chất lượng kém?

Những phương pháp đánh giá chất lượng phôi

Phôi người là sự kết hợp giữa tinh trùng của người bố và noãn của người mẹ. Nuôi cấy phôi là quá trình diễn ra bắt đầu từ thời điểm trứng của người vợ được thụ tinh thành công với tinh trùng của người chồng. Trứng sau đó phát triển thành phôi trong môi trường dinh dưỡng tương tự trong cơ thể của người mẹ. Trong thụ tinh ống nghiệm, sau khi kích thích buồng trứng 10-12 ngày, noãn và tinh trùng sẽ được tạo thành phôi trong phòng Labo (phôi ngày 3 hoặc phôi ngày 5).

Phân loại phôi là một bước cực kỳ quan trọng. Bước này quyết định không nhỏ đến tỷ lệ thành công IVF cũng như cơ hội để sinh được em bé khỏe mạnh.

Tại Viện Mô phôi, sau khi đã nuôi phôi, chuyên viên phôi học sẽ tiến hành đánh giá và phân loại phôi. Việc phân loại chất lượng phôi giúp chúng ta có thể dự đoán được tiềm năng phát triển của phôi. Cũng như khả năng phôi làm tổ thành công trong tử cung của người mẹ.

Ý nghĩa của phân loại chất lượng phôi

Khi nuôi phôi đến ngày 3, thông qua phân loại có nên quyết định nuôi phôi lên ngày 5 không
Phân loại để trữ đông phôi
Giúp bác sĩ quyết định thứ tự ưu tiên chuyển phôi cho bệnh nhân: phôi có chất lượng ốt sẽ ưu tiên chuyển trước
Nên chuyển mấy phôi/lần chuyển cho bệnh nhân để tránh đa thai…

Có những phương pháp nào để đánh giá chất lượng phôi?

Hiện nay, có 2 phương pháp để đánh gia, phân loại phôi:

Dựa vào hình thái để đánh giá chất lượng phôi. Đây là phương pháp phổ biến. Tuy nhiên, phương pháp này là khá chủ quan và phụ thuộc nhiều vào kinh nghiệm của chuyên viên phòng lab IVF,
Xét nghiệm di truyền tiền làm tổ PGT. PGT là xét nghiệm xâm lấn do cần sinh thiết phôi để xác định những bất thường về mặt gen di truyền được tạo ra qua quá trình thụ tinh ống nghiệm. Đây là xét nghiệm không áp dụng hàng loạt.

Phân loại phôi được thực hiện như thế nào?

Thông qua kết quả đánh giá về phôi, các chuyên viên phôi học sẽ xếp loại phôi vào các nhóm. (loại 1, loại 2 hay loại 3)

Chất lượng phôi ngày 3:

Phôi loại 1: Phôi có 8 tế bào, các tế bào đều nhau, tỷ lệ mảnh vỡ 0 – 10%
Phôi loại 2: Phôi có 8 tế bào, các tế bào không đều nhau, tỷ lệ mảnh vỡ 0 – 10%; Phôi có số lượng dưới 8 tế bào hoặc trên 8 tế bào, các tế bào đều nhau, tỷ lệ mảnh vỡ 0 – 10%

Phôi loại 3: Số lượng dưới 8 tế bào, các tế bào đều nhau, tỷ lệ mảnh vỡ 15-20%; Phôi có 8 tế bào, các tế bào đều nhau, tỷ lệ mảnh vỡ >20%

Chất lượng phôi nang:

Phôi nang loại 1: Phôi có khoang nang nở rộng, chất lượng khối phôi mầm (ICM) loại Tốt (A), và khối tế bào lá nuôi (TE) loại tốt hoặc khá (A hoặc B). Ví dụ: AA, AB, …
Phôi nang loại 2: Phôi có khoang nang nở rộng, khối ICM loại B, và khối TE loại A hoặc B. Ví dụ: BA, BB, …..
Phôi nang loại 3: Phôi có khoang nở rộng, khối ICM loại C, khối TE loại A,B, C. Ví dụ CA, CB, CC…..

Anh chup Man hinh 2024 08 29 luc 10.32.02 — *Hình ảnh chất lượng phôi theo tuổi phôi ngày 3 và ngày 5.*

Nguyên nhân nào dẫn đến phôi có chất lượng kém?

Việc hình thành nên phôi kém có thể do rất nhiều nguyên nhân tác động đến chất lượng của phôi. Trong đó, có 4 nguyên nhân quan trọng nhất là:

Chất lượng noãn: phụ thuộc nhiều vào độ tuổi, khi bạn càng lớn tuổi số lượng và chất lượng noãn ngày càng giảm dẫn đến chất lượng phôi kém hơn.
Chất lượng tinh trùng: Tinh trùng bất thường cũng có thể ảnh hưởng đến chất lượng phôi
Chế độ sinh hoạt – dinh dưỡng: hút thuốc, uống rượu bia, béo phì, chế độ ăn nhiều chất béo… cũng làm giảm chất lượng phôi và khả năng mang thai.
Môi trường sống: môi trường sống ô nhiễm, thường xuyên tiếp xúc với hóa chất độc hại, căng thẳng trong công việc cũng làm giảm chất lượng phôi cũng như khả năng mang thai.

Có nên chuyển phôi chất lượng kém không?

Phôi kém hay phôi loại 3 là nhóm phôi được đánh giá kém về mặt hình dạng, tỷ lệ đậu thai thấp hơn loại 1 và loại 2. Việc lựa chọn phôi loại 3 để chuyển phụ thuộc rất nhiều vào kinh nghiệm của chuyên viên phôi học tại trung tâm hỗ trợ sinh sản.

Hiện nay đã có nhiều tổng kết về hiệu quả sử dụng của nhóm phôi loại 3 tại nhiều trung tâm hỗ trợ sinh sản. Nhiều trung tâm nhận thấy rằng phôi loại 3 mang lại tỷ lệ thai, tỷ lệ trẻ suy sống thấp hơn đáng kể so với phôi loại 1, 2.

Tuy nhiên vẫn có trẻ sinh sống khỏe mạnh ra đời từ nhóm phôi kém này. Phôi hiện nay được đánh giá chủ yếu dựa vào hình thái bên ngoài tại một thời điểm nhất định. Nên do đó phôi qua mỗi giai đoạn có thể thay đổi hình dạng và chất lượng. Việc đánh giá này chưa phản ánh hết tiềm năng làm tổ của phôi này. Do đó nhóm phôi kém vẫn được cân nhắc chuyển. Và việc lựa chọn phôi kém có tiềm năng dựa vào kinh nghiệm của các chuyên viên phôi học.