Hai bố mẹ mang gen lặn bệnh Thalassemia vẫn có thể sinh con khoẻ mạnh
Tại sao có những cặp vợ chồng hoàn toàn khoẻ mạnh nhưng sinh con mắc bệnh lý di truyền? Đó là thắc mắc của không ít bệnh nhân khi đến khám hiếm muộn tại Viện Mô phôi. Nhiều trường hợp có đến hai con mắc bệnh. Vì vậy để sinh con khoẻ mạnh, tầm soát sức khoẻ trước khi mang thai là điều cần thiết. Đặc biệt là các trường hợp đã từng có con mắc bệnh di truyền gen lặn. Thalassemia là nỗi ám ảnh của rất nhiều gia đình không may có con mắc bệnh. Thế nhưng hiện nay, với sự phát triển của di truyền học, bố mẹ hoàn toàn có thể sinh con khoẻ mạnh. Tại Viện Mô phôi, hai bố mẹ mang gen lặn bệnh Thalassemia vẫn có thể sinh con khoẻ mạnh.
Người lành mang gen bệnh là gì?
Gen là gì?
Gen là phần của phân tử ADN mang thông tin di truyền quy định cho sự biểu hiện của một loại protein chức năng nào đó hoặc một loại ARN nào đó trong cơ thể.
Trong cơ thể người, phân tử ADN là một chuỗi xoắn kép được bọc gói trong cấu trúc cuộn xoắn gồm:
ADN
Protein histon tạo thành cấu trúc rất bền vững
Đó là nhiễm sắc thể. Mỗi nhiễm sắc thể sẽ có 2 bản sao giống hệt nhau gọi là nhiễm sắc thể tương đồng, trong đó 1 cái nhận từ bố và 1 cái được nhận từ mẹ. Vì vậy, mỗi gen cũng có 2 bản sao giống hệt nhau được nhận từ bố và mẹ.
Người lành mang gen bệnh là gì?
Người lành mang gen bệnh (carrier) là những người mang 1 bản sao của gen đột biến và không có triệu chứng hoặc triệu chứng nhẹ trên lâm sàng. Nhưng trong người lại có gen bệnh và gen này ở thể lặn. Nếu hai người cùng mang gen lặn lấy nhau thì rất có thể sẽ sinh ra những em bé mắc bệnh. Em bé này mang một cặp trùng gen lặn với nhau thì lại biểu hiện bệnh.
Bệnh di truyền lặn là bệnh được gây ra do bất thường ở cả 2 gen. Cả cha và mẹ đều phải là người mang gen bất thường mới có thể di truyền cho con.
Ở nhiều gia đình, các gen lặn có thể được di truyền qua nhiều thế hệ. Việc di truyền này có thể không có bất cứ biểu hiện nào. Bệnh di truyền lặn chỉ có thể có khả năng biểu hiện khi một người mang gen lặn sinh con với một người cũng có mang gen lặn giống như vậy. Tỷ lệ sinh con mắc bệnh ở những cặp vợ chồng này là 25%.
Vì sao cần tầm soát để phát hiện người lành mang gen bệnh?
Sàng lọc người mang gen là một xét nghiệm phát hiện các gen liên quan tới bệnh lý.
Hiện nay tại Việt Nam, một số bệnh di truyền gen lặn phổ biến và không có khả năng chữa khỏi như:
Bệnh di truyền gen lặn được xếp vào hàng những căn bệnh nghiêm trọng do để lại hậu quả nặng nề về mặt sức khỏe cũng như gây tốn kém cho gia đình, xã hội. Do đó, phát hiện sớm gen bệnh sẽ giúp đưa ra giải pháp nhằm chấm dứt nguy cơ di truyền.
Với các bệnh di truyền lặn trên nhiễm sắc thể thường:
Mỗi người con của bạn CÓ khả năng mắc bệnh là 25% do nhận hai đột biến gây bệnh từ cả cha và mẹ hoặc 50% là người lành mang gen bệnh nếu chỉ nhận một đột biến từ cha hoặc mẹ. Khả năng mắc bệnh là ngẫu nhiên và độc lập cho mỗi lần mang thai hoặc sinh con.
Với các bệnh di truyền lặn liên kết nhiễm sắc thể giới tính X:
Khả năng mắc bệnh của mỗi người con phụ thuộc vào tình trạng mang gen của cha mẹ và giới tính của mỗi trẻ/thai. Khả năng mắc bệnh là ngẫu nhiên và độc lập cho mỗi lần mang thai hoặc sinh con.
Nếu bạn là nữ và mang đột biến gen gây bệnh thì con trai của bạn có 50% khả năng mắc bệnh đang khảo sát. Khả năng mắc bệnh của con gái phụ thuộc vào khả năng chồng của bạn có hay không có mang đột biến gen gây bệnh.
Nếu bạn là nam và mang đột biến gen gây bệnh thì sẽ mắc bệnh và truyền gen bệnh cho tất cả con gái của bạn.
Thalassemia đáng sợ như thế nào?
Thalassemia là bệnh thiếu máu tán huyết di truyền hay bệnh tan máu bẩm sinh. Biểu hiện chính của bệnh là thiếu máu. Mỗi thể bệnh là do bất thường tổng hợp một loại chuỗi globin, kết quả tạo ra các hồng cầu nhỏ, hình dạng bất thường, dễ tan máu. Bệnh có hai biểu hiện chính là thiếu máu và ứ sắt trong cơ thể.
Sự bất thường trong hồng cầu của bệnh Thalassemia.
Tan máu bẩm sinh là bệnh di truyền lặn trên nhiễm sắc thể thường, bệnh gây ra những ảnh hưởng nghiêm trọng đến giống nòi. Tỷ lệ mắc bệnh như nhau ở cả giới nam và nữ.
Nguyên nhân gây bệnh tan máu bẩm sinh
Thalassemia xảy ra do sự thiếu hụt tổng hợp một chuỗi globin trong huyết sắc tố của hồng cầu. Thành phần chính của hồng cầu là huyết sắc tố, huyết sắc tố bình thường gồm hai chuỗi globin α và 2 chuỗi globin β với tỷ lệ 1/1.
Hồng cầu của người bệnh Thalassemia thường không bền. Vì thế bị phá huỷ làm bệnh nhân bị thiếu máu và ứ sắt. Khi thiếu hụt một trong hai sắc tố sẽ gây thiếu huyết sắc tố A, làm thay đổi đặc tính của hồng cầu, khiến hồng cầu dễ vỡ, quá trình tan máu hay vỡ hồng cầu diễn ra liên tục trong suốt cuộc đời người bệnh.
Thalassemia là bệnh di truyền gen lặn trên nhiễm sắc thể thường.
Người mang gen sẽ không có biểu hiện gì. Nhưng nếu cả 2 vợ chồng cùng mang gen thì sẽ rất nguy hiểm. Thalassemia được coi là một gánh nặng cho gia đình và cả ngành y tế. Chính vì vậy, việc tầm soát trước sinh sẽ giúp tránh khỏi những nguy cơ không mong muốn.
Các bước sàng lọc gen bệnh Thalassemia để sinh con khoẻ mạnh
Mặc dù gây ra những hệ luỵ nghiêm trọng đến sức khoẻ giống nòi, nhưng Thalassemia có thể phòng ngừa. Bệnh Thalassemia là bệnh lý bẩm sinh do bất thường gen di truyền, trẻ biểu hiện bệnh khi mang gen bệnh nhận từ cả bố lẫn mẹ. Vì thế có thể phòng bệnh Thalassemia từ việc kiểm soát giảm nguy cơ trẻ nhận cả hai gen bệnh từ bố và mẹ. Dưới đây là cá bước sàng lọc gen bệnh thalassemia để sinh con khoẻ mạnh.
Tổng phân tích tế bào máu
Kiểm tra kích thước các tế bào hồng cầu, nếu chỉ số MCV <= 85fl và MCH <= 28pg nên thực hiện bước tiếp theo.
Điện di huyết sắc tố
Để giúp định hướng chẩn đoán Alpha Thalassemia hay Beta Thalassemia.
Xét nghiệm gen Thalassemia
Đột biến gen Thalassemia nào để có sự chuẩn bị cho kế hoạch kết hôn và sinh sản.
Xét nghiệm phôi giai đoạn tiền làm tổ PGT-M
Khi bố và mẹ cùng mang gen bệnh Thalassemia có nguy cơ sinh con mang bệnh có thể thực hiện phương pháp hỗ trợ sinh sản kết hợp xét nghiệm phôi, chọn phôi khoẻ mạnh để sinh con không mắc bệnh, không mang gen bệnh.
Ai nên xét nghiệm Thalassemia?
Tất cả mọi người chuẩn bị kết hôn cần thực hiện tầm soát bệnh Thalassemia trong xét nghiệm tiền hôn nhân để có kế hoạch thai sản tốt nhất. Ngoài ra các đối tượng sau cấp thiết cần làm xét nghiệm Thalassemia:
Phụ nữ mang thai có nguy cơ cao mang gen bệnh và cha của em bé,
Là xét nghiệm gen sàng lọc cho Bố và Mẹ chuẩn bị thực hiện IVF,
Xét nghiệm sàng lọc phôi trước chuyển phôi đối với trường hợp thực hiện IVF,
Vợ chồng có biểu hiện bệnh thiếu máu.,
Gia đình có tiền sử bệnh thiếu máu,
Người có công thức máu có hồng cầu nhỏ, dư sắt,
Trẻ ốm yếu, xanh xao, vàng mắt, nhẹ cân, lách to…
Hai bố mẹ mang gen lặn bệnh Thalassemia vẫn có thể sinh con khoẻ mạnh
Tan máu bẩm sinh Thalassemia là bệnh di truyền lặn, tức cha mẹ bình thường vẫn có thể mang gen đột biến và di truyền cho con. Tỷ lệ con sinh ra mang gen bệnh lặn và có biểu hiện bệnh là 25%. Nguy cơ là như nhau đối với nam và nữ.
Sinh thiết phôi để chọn phôi không mang bệnh lý di truyền.
Phòng ngừa bệnh Thalassemia là một phần quan trọng trong quản lý sức khỏe di truyền. Bệnh này thường không có biểu hiện rõ ràng ở người mang gen đột biến, và một số người chỉ biết sau khi có con mắc bệnh.
Vì vậy, việc xét nghiệm gen lặn trước khi mang thai là cách quan trọng để ngăn ngừa bệnh tan máu bẩm sinh Thalassemia. Điều này giúp đảm bảo rằng con cái được sinh ra là khỏe mạnh và không bị bệnh Thalassemia.
Đối với các trường hợp hai bố mẹ mang gen bệnh, bệnh nhân thực hiện điều trị IVF kết hợp PGT-M để loại bỏ phôi bệnh, giúp em bé sinh ra không mang bệnh ký di truyền như bố mẹ.
Bài viết liên quan
Không có tinh trùng do nguyên nhân nào gây ra?
Chất lượng tinh trùng đóng vài trò quan trọng trong việc hình thành phôi thai. ...
Th12
Bệnh di truyền gen lặn có tỷ lệ cao nhất thế giới
Tại sao có những cặp vợ chồng hoàn toàn khoẻ mạnh nhưng sinh con mắc ...
Th12
Người hiến trứng đã lập gia đình có được không?
Lập gia đình, có thai, sinh con là ước mơ của tất cả các cặp ...
Th12
Tầm quan trọng của xét nghiệm di truyền trong hỗ trợ sinh sản
Sinh ra những đứa trẻ khoẻ mạnh là mong ước của mỗi người làm cha ...
Th12
Hội chứng phổ biến liên quan đến bất thường số lượng nhiễm sắc thể giới tính ở nữ
Nhiễm sắc thể (NST) là cấu trúc dạng sợi nằm bên trong nhân của tế ...
Th12
Nạo phá thai và những hệ luỵ khó lường
Mỗi năm, Việt Nam ghi nhận khoảng 3.000 ca phá thai ở tuổi vị thành ...
Th12